Dzień ten, obchodzony od 2022 roku, przypada 20 czerwca w rocznicę wkroczenia w 1922 roku wojsk polskich na część Górnego Śląska przyznaną państwu polskiemu. W przypadku Lublińca i Ziemi Lublinieckiej nastąpiło to sześć dni później, 26 czerwca 1922 roku, kiedy uroczyście przybył do koszar w Lublińcu 74 pułk piechoty, nazwany później Górnośląskim.
Z okazji tego święta warto przypomnieć wydarzenia trzeciego powstania śląskiego w Lublińcu.
III powstanie śląskie wybuchło z 2 na 3 maja 1921 roku. Było odpowiedzią na przegrane przez Polskę głosowanie w plebiscycie z marca 1921 roku oraz niekorzystny dla Polski podział Górnego Śląska dokonany na jego podstawie. Powstaniem kierował Wojciech Korfanty. Podobnie jak w poprzednich dwóch powstaniach jego walki nie objęły bezpośrednio Lublińca. Miasto nie było początkowo atakowane z powodu obecności garnizonu francuskiego (2 kompanie żołnierzy) oraz oddziału policji w liczbie 110 funkcjonariuszy. Siły te obsadziły wejścia do miasta aby uniemożliwić wtargnięcie powstańcom. Ponadto przebywało w nim w około tysiąca mężczyzn wchodzących w skład oddziałów samoobrony (Selbstschutz). Lubliniec był cernowany – otoczony przez batalion powstańczy pod dowództwem Karola Szaforza. Magistrat, na wieść z 5 maja o zdobyciu przez powstańców Dobrodzienia, chcąc uniknąć spodziewanej bitwy o Lubliniec poddał miasto. Był to ostatni punkt nieopanowany przez powstańców w powiecie, którzy skoncentrowali swoje siły i przygotowywali się do jego zdobycia.
W dniu 8 maja 1921 roku o godzinie 12.00 miasto opuściły wojska francuskie, a o godzinie 14.00 wkroczyły do niego oddziały powstańcze w liczbie około 450 powstańców. Komendantem Placu (miasta) został Michał Zakrzewski, zastąpiony po 2 dniach przez Tomasza Ptaka, a Komendantem Etapu (powiatu) Paweł Golaś – główny organizator trzeciego powstania śląskiego na Ziemi Lublinieckiej, który zanotował w raporcie: „Powstańcy zajęli miasto i obsadzili: koszary, pocztę, starostwo, magistrat, dworzec kolejowy i wszelkie urzędowanie przeszło w ręce powstańców”.
W koszarach utworzono Garnizon Lubliniec, przemianowany później na Garnizon Zapasowy, gdzie z ochotników sformowano dwa bataliony powstańcze oraz baterię artylerii, kierowane stopniowo na front. Ich przygotowanie nadzorowali kapitan Kalinowski oraz kapitan Krzysztof Konwerski „Harden”. Natomiast całą jednostkę z powiatu walczącą na froncie, początkowo określaną jako podgrupę „Linke”, nazwano 9 Pułkiem Piechoty Lubliniecko-Opolskim. W koszarach stacjonowała również złożona z 3 szwadronów jednostka kawaleryjska podlegająca Dowództwu Jazdy Grupy „Północ”. Jeden ze szwadronów nazywany był „Uralsko-Kozaczy”, a w jego skład wchodzili Kozacy, którzy pod koniec wojny polsko-bolszewickiej przeszli na stronę polską.
W dniu 29 czerwca 1921 roku do miasta przybyły wojska angielskie aby rozdzielić walczące strony oraz zatrzymać polską pomoc dla powstania, kierowaną również przez Lubliniec. 1 lipca 1921 roku odjechały z lublinieckiego dworca do Polski dwa transporty żołnierzy 9 Pułku Piechoty Lubliniecko-Opolskiego w liczbie 8 oficerów, 220 podoficerów i 590 szeregowych. Przemową pożegnał ich dowódca pułku kapitan Wincenty Mendoszewski, pseudonim „Linke”. Oznaczało to koniec powstania. Jego skutkiem był korzystniejszy dla Polski podział Górnego Śląska, w wyniku którego większa cześć Ziemi Lublinieckiej z Lublińcem została przyłączona do państwa polskiego.
Na podstawie: Sebastian Ziółek, Lublinitz. Miasto i mieszkańcy w latach 1807-1921, w: Lubliniec 750 lat historii miasta i mieszkańców, Lubliniec 2022
Przygotował: Sebastian Ziółek
Najnowsze komentarze